🪁 Tanzimat Dönemi Gazeteleri Ve Özellikleri

BZT2KWz. Tanzimat Dönemi GazeteleriTakvim-i Vekayi 1831 Türk edebiyatında çıkarılan ilk gazete olarak kabul gören resmi gazetedir. … Ceride-i Havadis 1840 … Tercüman-ı Ahval 1860 … Tasvir-i Efkar 1862 … Muhbir 1866 … Hürriyet 1868 … İbret 1870 … Tercüman-ı Hakikat 1878Tanzimat dönemi hangi gazete ile başlar?Tanzimat döneminin en önemli gazetelerinden birisi de İbrahim Şinasi ile Agah Efendi'nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahvâl gazetesi olmuştur. Bu gazete Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk edebi ve özel gazete olup Tanzimat edebiyatının başlangıcı sanatçılarından hangileri gazete çıkarmıştır?Tanzimat Dönemi Edebiyatında İlk GazetelerTakvim-i Vekayi ilk resmi gazete olarak 1831'de çıkarılır. … Ceride-i Havadis yarı resmi yarı özel İngiliz Churchill tarafından 1840'ta çıkarılır. … Tercüman-ı Ahval, ilk özel Türk gazetesi olarak 1860'ta Şinasi ve Agah Efendi ile birlikte döneminde gazetecilik neden önemli?Bu dönemde edebiyatımıza giren yeni türlerin içinde diğerlerine nazaran gazeteciliğin önemi büyüktür. Çünkü; makale, fıkra, haber, röportaj, sohbet, mülakat, anı, gezi, şiir, inceleme vb. Pek çok türün gelişmesinde ve yaygınlaşmasında gazetenin payı dönemi romanının özellikleri nelerdir?Tanzimat Dönemi Roman Özellikleri » Duygusal ve acıklı konular tesadüfi aşklar ön plandadır. » Bireyi eğitme, toplumu düzeltme amacı güdülmüştür. » Gözleme yer verilmiş, gerçekçi bir bakış açısı sergilenmiştir. » Anadolu ihmal edilmiş, İstanbul ve çevresi Hangi gazete?Tanzimat Döneminde Çıkarılan Gazeteler ve ÖzellikleriTarihGazeteÇıkaran1831Takvim-i VakâyiResmî1840Ceride-i HavadisWilliam Churchill1850Vakayı-i TıbbiyeMesleki1860Tercüman-ı AhvalAgah EfendiTanzimat dönemi ilk gazete nedir?Türkiye'de basın hayatı 1831'de Takvimi Vekayi ile başlamıştır. Bu resmî bir gazetedir. Osmanlı Devleti’nde ilk gazete örnekleri Tanzimat döneminde verilmiştir. Batı’da büyük bir yer tutan gazetenin Türk edebiyatına girmesiyle birlikte edebiyatın çehresi de hızlı bir şekilde değişmeye ve gelişmeye başlamıştır. Bu nedenle edebiyat ve kültür hayatının geliştirilmesinde, edebiyatın halka ulaşmasında gazetelerin büyük bir önemi sadece günlük olayların halka duyurulması amacıyla kullanılmamıştır. Aynı zamanda icra edilen edebi eserler ve fikirler gazeteler yoluyla okuyucuya ulaştırılmıştır. Deneme, makale, eleştiri, fıkra gibi birçok edebi türün ilk örnekleri de gazeteyle birlikte verilmeye başlanmıştır. Aynı zamanda halka hitap edilmesi amaçlanan gazeteler yoluyla dilde de sadeleşme hareketlerinin ilk adımları atılmıştır. Gazeteciliğin Türk edebiyatına dahil olması ve yaygınlaşması uzun bir süreç içinde gerçekleşmiştir. İlk gazete devlet tarafından 1831 yılında çıkarılmıştır. İlk özel gazete ise resmi gazeteden yaklaşık 30 yıl sonra yani 1860 yılında Şinasi ve Agah Efendi tarafından döneminde çıkarılan gazeteleri resmi ve özel gazeteler olarak Dönemi GazeteleriResmi GazetelerTakvim-i Vekayi 1831Türk edebiyatında çıkarılan ilk gazete olarak kabul gören resmi gazetedir. Resmi ilanların yanı sıra devletle ilgili güncel gelişmeler de yer almaktaydı. Haftalık olarak çıkartılan gazete kesintili de olsa Cumhuriyet’e kadar devam etmiş ve daha sonra Resmi Gazete adıyla çıkarılmaya Havadis 1840Yarı resmi gazete olarak İngiliz Churchill tarafından 1840 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Bu gazetede ilim ve edebiyat hakkında da yazılar yer almıştır. Dünya edebiyatından örnek eserler de Ceride-i Havadis’de yayımlanmıştır. Gazete ancak 1864 yılına kadar yayında GazetelerTercüman-ı Ahval 1860Şinasi ve Agah Efendi tarafından 1860 yılında çıkarılmıştır. Türk edebiyatındaki ilk özel gazete olarak kabul edilir. İlk özel gazete olmanın yanında kültür ve edebiyat hayatına getirdiği heyecan ve yeniliklerle de dikkat çekmiştir. Gazetede Şinasi ve Ziya Paşa’nın makaleleri büyük bir dikkatle takip ediliyordu. Bir ara Ziya Paşa’nın bir yazısı nedeniyle kesintiye de uğramıştır. Bu Türk basın tarihinde ilk sansür olarak tarihe geçmiştir. Gazete ancak 6 yıl çıkarılmış ve 1866 yılında yayından Efkar 1862Türk edebiyatında çıkarılan ikinci özel gazetedir. 1862 yılında Şinasi tarafından çıkarılan gazeteyi daha sonra Namık Kemal çıkarmaya devam eder. İlk özel gazete gibi Tasvir-i Efkar’ın da Türk kültür, siyasi ve edebiyat hayatında büyük bir önemi vardır. Özellikle Şinasi’nin yazdığı siyasi yazılar bu dönemde dikkat çekmiştir. Şinasi gibi Namık Kemal de yazıları yüzünden yurt dışına kaçmak zorunda kalınca gazeteyi Recaizade Mahmut Ekrem çıkarmaya devam 1866Ali Suavi tarafından 1866 yılında çıkarılmaya başlanan özel gazetedir. Sadece Türkçe değil; Fransızca, Arapça, Almanca ve İngilizce de yayımlanmıştır. Siyasi yazılarından dolayı gazete 1868Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından 1868 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Bir diğer özelliği ise yurt dışında çıkarılan ilk Türk gazetesi 1870Ahmet Mithat Efendi tarafından 1870 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Daha sonra Namık Kemal tarafından yazı yazılmaya başlanan gazete Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” adlı tiyatrosu nedeniyle Hakikat 1878Ahmet Mithat Efendi tarafından 1878 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. Tanzimat döneminde çıkarılan gazetelerin arasında en uzun ömürlü olanlarından Dönemi Gazetelerinin ListesiTakvim-i Vakâyı 1831Ceride-i Havadis 1840Vakayı-i Tıbbiye 1850Tercüman-ı Ahval 1860Tasvir-i Efkâr 1862Ayine-i Vatan 1866Muhbir 1866Terakki Gazetesi 1868Basiret 1869Mümeyyiz 1869İbret 1870Musavver Gazetesi 1872Devir-Bedir 1872Vakit 1875Tercüman-ı Hakikat 1878Mizan Gazetesi 1886İkdam 1894Tanzimat Dönemi Gazeteleri PDF + Video Deniz HocaAşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “AYT Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Tanzimat Döneminde Gazetecilik PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla ÇEKEBİLECEK YAZILAR ⇒ PDF / Slayt ⇒ Tanzimat Edebiyatı ⇒ TYT Türkçe Notları PDF ⇒ AYT Edebiyat Notları PDF Bu dönemde edebiyatımıza giren yeni türlerin içinde diğerlerine nazaran gazeteciliğin önemi büyüktür. Çünkü; makale, fıkra, haber, röportaj, sohbet, mülakat, anı, gezi, şiir, inceleme vb. Pek çok türün gelişmesinde ve yaygınlaşmasında gazetenin payı büyüktür. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ifade ettiği üzre “bu devirde gazete hemen tüm yeniliği idare eder.” Gazete, her gün bir toplumdan, bir sorun üzerinde fikir ve görüşe sahip ikinci bir toplum çıkarabilecek kudrette bir çözümleme ve birleştirme organıdır. Gazetenin diğer toplumlara göre bizde farklı bir yere sahiptir. Tanpınar’ın da dediği gibi “hiçbir yerde gazete bizdeki role benzer bir rol oynamamıştır. … bütün işaretler ondan gelir. Kalabalık onun etrafında kurulur. Okumayı o yazar. Mekteplerin uzak bir gelecek için hazırladığı ocağı o tutuşturur.” Gazete sayfaları her gün milyonlarca kişinin beraber toplanıp beraber düşündükleri, konuştukları bir toplantı meydanı gibidir. Demokratik toplumların hayatında en önemli rolü fikirler oynamaktadır. Fikir özgürlüğününün olduğu her yerde kişiler, çeşitli olanak ve araçlardan faydalanarak fikirlerini savunmak isterler. İşte bu araçların en önemlisi ve etkilisi gazetedir. Gazete dünyadaki bütün olup biten olayları günü gününe halka bildiren, haberleri kendi görüşü ile yorumlayan, ufkumuzu her türlü bilgiler vererek genişleten düşüncelerimizi aydınlığa götüren basılmış kağıtlar topluluğudur. Tanzimat gazeteciliği ise, halkın görüşünün yanı sıra edebiyatı da değiştirir. Bu gazeteleri okuyanlar, batıdaki yeni dünya görüşü ile dergilerin çıkışı gazetelerden sonra geldiği için edebiyatla ilgili ilk yazılar gazetelerde yaynlanır. TANZİMAT DÖNEMİNDE ÇIKARILAN GAZETELER Tanzimat Döneminde Çıkarılan Gazeteler ve Özellikleri 1. Takvim-i Vakâyı Gazetesi 1831 Ve Özellikleri 2. Ceride-i Havadis Gazetesi 1840 Ve Özellikleri 3. Tercüman-ı Ahval Gazetesi 1860 Ve Özellikleri 4. Tasvir-i Efkâr Gazetesi 1862 Ve Özellikleri 5. Ayine-i Vatan Gazetesi 1866 Ve Özellikleri 6. Muhbir Gazetesi 1866 Ve Özellikleri 7. Terakki Gazetesi 1868 Ve Özellikleri 8. Mümeyyiz Gazetesi 1869 Ve Özellikleri 9. İbret Gazetesi 1870 Ve Özellikleri 10. Musavver Gazetesi 1872 Ve Özellikleri 11. Tercüman-ı Hakikat Gazetesi 1878 Ve Özellikleri 12. Mizan Gazetesi 1886 Ve Özellikleri 13. İkdam Gazetesi 1894 Ve Özellikleri 1-TAKVİM-İ VEKÂYİ 1831 Toplumlarda gazetenin iki önemli görevi vardır. İktidarın bildirdiklerini halka iletmek ve halkı siyasi güncel olaylar hakkında bilgilendirmek. 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldıran ve devlet yönetiminde reform hareketlerine girişen II. Mahmut’un bu gelişmelere paralel olarak 1831 de Takvim-i Vekayinin Osmanlıca ilk resmi gazete sıfatı ile çıkması tesadüf olamaz. 1830 yıllar iktidarı merkezleştirmeyi amaçladığı bir dönemdir. Padişah, reformlarının gerçekleşmesinde siyasi basın gücünün farkındadır. Yurt içinde kamoyu oluşturmayı hedeflediği kadar imparatorluktaki reform ve değişileri batı dünyasına duyurma arzusu içinde Arapça, Ermenice,Farsça, Fransızca, ve Rumca baskılarıda yayımlanmıştır. Ayrıca Mısır da Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın teşebbüsü ile 1831 de Takvim-i Mısriyye yayımlanmıştır. Osmanlı Devletine karşı etkin bir propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Takvim-i Vakayi haftalık olarak yayınlanan bir gazetedir. Resmi ilanların yanı sıra iç ve dış gelişmelere ilişkin haberler yer almaktaydı. Resmi bir gazete olmasından dolayı makale içerikleri devletin görüşleri doğrultusundaydı. 1860’tan sonra sadece resmi duyurular ve kabul edilen yasa metinleri yayınlanır oldu. devrinin büyük bir kısmında yayınlanmasına karşın, 1878 yılından 1891 yılına kadar yayınlanmadı. 1892 de yeniden yayın hayatı durdu. 1908 de Jön Türk İhtilali sırasında yenıden yayınlandı. Türkiye Cumhuriyeti döneminde onun yerini Resmi Gazete almıştır. 2-CERİDE-İ HAVADİS 1840 Ceride-İ Havadis, Türk basın tarihinin ilk özel türkçe gazetesi olarak kabul edilir ancak devletten yardım alması yarı resmi bir yapı doğurmuştur. William Churchill adında bir ingiliz tarafından 1840 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. sadece haber içerikli olan gazete ilk yayınlandığı günlerde hiç ilgi görmemiş, ilk üç sayı bedava dağıtılmıştır. gazete haftalık olarak çıkarılmaya başlanmış ardından on günde bir çıkarılması kararlaştırılmıştır. ardından William Churchill siyasi nüfuz kullanarak devletten ayda 2500 kuruşluk yardım almayı başarmıştır. Gazetede, dış ülkelerden muhabirleri vasıtasıyla dış haberlere yer verilmiştir. bu özelliği nedeniyle gazete seçkin zümre tarafından takip edilmiştir. gazeteye iskenderiye’den haber gönderen bir muhabir Türk basın tarihinin ilk muhabiri sayılmaktadır. Gazetenin diğer bir özelliği ilanlara yer vermesidir. ilk ölüm ilanları bu gazetede yer almıştır. 1854 Kırım savaşına, gazete savaş muhabirlerini göndermiştir, gazete 1864 yılında 1212 sayıyı geride bırakarak kapanmıştır. 3- TERCÜMAN-I AHVAL 1860 Tercüman-ı Ahvâl, İstanbul’da 1860-1866 arasında yayımlanan ilk özel Türkçe gazetedir. Bu gazete hem gazetecilik hem de edebiyat yönünden tam bir dönüm noktası olmuştur. Sosyal ve siyasal olayların yoğunluk arzettiği halk tarafından merak ve heyecanla izlenen olaylar bu gazetede övgü gazetesi değil , düşünceve tartışma gazetesi olmuş,fertlerin düşünce ve kanatlarını açığa vurulmasına katkı sağlamış, imtiyazlı baş yazı geleneği ilk bu gazetede başlamış, tefrika ve tartışmalar, haberi ön plana çıkaran araştırmalar, eğitim sisteminin aksaklıkları ve siyasi elaştiri örnekleri yine ilk bu gazetede yer almıştır. 22 Ekim 1860’ta Agah Efendi tarafından çıkarıldı. Önceleri pazar günleri çıkan gazete 22 Nisan 1861’deki 25. sayısıyla birlikte haftada üç gün yayımlanmaya başladı. Gazete zamanla Ceride-i Havadis gazetesiyle rekabet edebilmek için yayınını beş güne çıkardı. Bahçekapı’da bir matbaada basılan gazete, matbaanın altındaki bir tütüncü dükkanından satılıyordu. Şinasi, Ahmed Vefik Paşa, Ziya Paşa, Refik Bey’in sık sık bu gazetede yazıları yer aldı. Bu yazılarda Osmanlı toplumunun geri kalma nedenleri ve ülkede olup bitenler edebi eserlerin de yayımlandığı gazetede, batılı anlamda ilk Türkçe oyun olan Şinasi’nin Şair Evlenmesi de 1860 dizi olarak yayınlamıştı. Gazete, Ziya Paşa’nın kaleme aldığı sanılan ve eğitim sistemine sert eleştirilerde bulunan bir yazı yüzünden Mayıs 1861’de iki hafta süreyle kapatıldı. Bu olay Türk basınında yayın durdurmanın ilk örneği oldu. 792 sayı yayımlanan Tercüman-ı Ahval 11 Mart 1866’da yayınına son verdi. NOT Mukaddemesi ilk makale özelliği taşır. 4- TASVİR-İ EFKÂR 1862 Tercüman-ı Ahvalin açtığı yolda çok emek ve titizlikle yayın hayatına giren, daha ileri bir adam atan Tasvir-i Efkar olmuştur. Şinasi’nin kalemiyle özgürlük düşüncesini yayması bakımından bu gazetenin Türk basın tarihinde çok önemli bir yeri vardır. O dönemin en özlü ve kültürlü yazıları onun kaleminden çıkmıştır. İlk sayıdaki giriş bölümünde gazetenin amacının haber ulaştırmak, halkın kendi yaraları düşünmeyi, kendi sorunları üzerinde durmayı, öğretmek olduğu belirtilmiş bulunmaktadır. padişahın tahta çıkış ve doğum günlerinde övgüler koymayı reddeden Şinasi parlamenter sistemi savunmuş, bu konuyla ilgili olarak Avrupa Basınından çeviriler yayınlanmıştır. Şinasi’ye göre gazete bilimin ve eğitimin gelişmesi sorunları ele alacak ve halkın anlayacağı dille yayınlanacaktır. bu amaçla yayın ve eğitimle ilgili haberlere önem vermiş, hatta bunlarla ilgili ilanları parasız Efkar haftada iki gün çıkıyordu. Gazete iç ve dış haberler için ayrı ayrı sütunlar ayırmış ve bunlar ”Havadis-i Dahiliye” ve ”Havadis-i Hariciye” diye süslü başlıklarla verilmiştir. Şinasi, kamuoyu, düşünce özgürlüğü gibi konularda uyarıcı başyazılar yazıyordu. Gazeteyi üç yıla yakın bir süre Şinasi sıralarda bir arkadaşının tutuklanmasından tedirgin olan Şinasi, 1865 İlk baharında Paris’e Mustafa Paşanın kendisini bu yolda desteklemiş olduğu öne sürülür. Şinasi’nin ayrılışından sonra gazetenin başına Namık Kemal’in geçtiğini görüyoruz. Şinasi’nin etkisi altında kalan Namık Kemal daha 25 yaşında iken başyazı yazmaya başladı. Yazılarında özgürlük konularına değiniyor ve aydın çevrelerde geniş yankılar uyandırıyordu. 1867de çıkan ”Şark meşalesi ” başlıklı bir yazı dizisi üzerine Namık Kemal’in gazeteciliği yasak değildi. Bunun üzerine Namık Kemal de Avrupa ya kaçtı ve gazetenin yönetimi Recaizade Mahmut Ekrem’e kaldı. . Tasvir-i Efkar 835 sayı Efkarın eğitim ve edebiyat alanlarında yepyeni bir yaklaşım oluşturduğu da kabul edilir. Halk dilini ön plana çıkarması, sade anlatım ve keskin fikirli stili, gazetesine izin için yaptığı başvurusundaki olabildiğince Türkçe anlatım ilgisine sadık kaldığını gösterir. Okuyucu mektuplarına ve fikirlerine sütunlarını açmıştır. Arap harfleriyle dizgiyi kolaylaştırmak için dizgi kasasındaki harf sayısını 112 ye indirmiştir. 5-AYİNE-İ VATAN 1866 Ayine-i Vatan,Eğribozlu Mehmed Arif Bey’in gazetesi 1866’da resimli gazetedir. Kapatıldıktan sonra İstanbul adıyla yeniden çıkmıştır. 6- MUHBİR GAZETESİ 1866 Kurucusu Ali Suavi’dir..Hükümeti sert bir dille eleştirdiğindinden gazete kapanmıştır. Yurt dışında çıkan bu muhalif basının ekseriyeti Türkçe olmakla birlikte; Fransızca, Arapça, Almanca, İngilizce ve hatta İbranice olarak yayın yapıyordu. Bu gazetelerin en eskisi, Ali Süavi’nin Avrupa’ya kaçmasından sonra Londra’da yayınlamaya başladığı Muhbir’dir. Fransızca ve İngilizce ekler de veren Muhbir, Mustafa Fazıl Paşanın maddi desteğiyle 1867-1868 yıllarında 50 sayı kadar yayınlandı. Muhbir’den sonra Yeni Osmanlıların yayın organı olan Hürriyet, Ziya Paşa ve Namık Kemal tarafından 1868-1869 yıllarında Londra’da seksen dokuz sayı çıkarıldı. Ali Süavi’nin, Sadrazam Ali Paşa hakkındaki bir yazısı üzerine, İngiltere adliyesi tarafından takibata uğrayınca, 1870 yılında Cenevre’de Ziya Paşa tarafından on bir sayı olarak çıkarıldı. Altmış üçüncü sayıdan itibaren Namık Kemal gazeteden ayrıldı ve 1869’da yurda döndü. Ziya Paşa ise 1871’de döndü. Ali Süavi, Mustafa Fazıl Paşanın verdiği para ile Paris’te Ulum adlı bir gazete çıkarmaya başladı. İnkılap fikirlerini yayan ilk gazetedir. 7-TERAKKİ GAZETESİ 1868 Terakki, 1868’de Ali Raşid ve Filip Efendi’lerin çıkarttığı gazetenin bir hususiyeti haftada bir kadınlara mahsus bir gazete çıkarmasıdır. Yine haftalık mizah nüshası da vardır. 8-MÜMEYYİZ GAZETESİ 1869 Mümeyyiz,1869’da çıkan gazetenin sahibi Sıtkı Efendi’dir. En büyük meziyeti çocuklar ait bir nüshasının içi 5 gün yayımlanan bir gazete idi. İlk sayısı Çarşamba’ya denk düşmesine rağmen geri kalan baskıları gazetenin Cuma günkü baskılarının yanında ve aynı ismi, Mümeyyiz ismini taşıyan, yanında ise “çocuklar için gazetedir” yazısı bulunan bir ilave olarak Mümeyyiz, dönemin Süpyan Mektepleri’nde ilkokul verilen eğitime ek olarak çocuklara, daha çağdaş daha Batılı eğitimle destek vermeyi ve bu yolla uzun vadede de olsa Türk toplumunun daha eğitimli ve daha çağdaş bir konuma gelmesi hatta Batılı ülkelere karşı yitirdiği eski itibarını ve gücünü yakalaması için çözüm üretmeyi hedeflemişti. 9-İBRET GAZETESİ 1870 1870 yılında yayın hayatı başlayan gazetenin adı iki yıllık çalkantılı bir dönem geçirdikten sonra Ahmet Mithat Efendi tarafından “kiralanır” ve 1872’den başlayarak Namık Kemal, Ebüzziya Tevfik gibi ünlü adların bulunduğu kadrosuyla çıkmaya başlar. Başyazarı Namık Kemal’dir. Özellikle Namık Kemal’in yazıları nedeniyle ilgi gören gazete, yine Namık kemal yüzünden 1873’de kapatılır. Sebebi de yazarın “Vatan Yahut Silistire” adlı oyunudur. Oyunu beğenen ve tezahüratlarla İbret gazetesi önünde toplanan halkın heyecanı Osmanlı Sarayını ayağa kaldırınca gazete 1873 yılı Nisan ayında kapatılır. Ebüzziye Tevfik ile Ahmet Mithat Efendi Rodos adasına gönderilir. Gazete ancak 132 sayı yayınlanabilmiştir. Namık Kemal bu gazetede, özgürlükçü fikirleri savunmuş, basının işlevlerini ve önemini vurgulamıştır. 10-MUSAVVER GAZETESİ 1872 Musavver,1872’de çıktı. En önemli özelliği tercümelere yer vermesi ve Fotoğraflı olarak yayımlanan ilk gazete olmasıdır. 11-TERCÜMAN-I HAKİKAT 1878 II. Abdülhamid döneminde yayımlanan en önemli gazete,1878’de çıkmaya başlayan Tercüman-ı Hakikat Gazetesi, Ahmed Mithad Efendinin başarılı kalemi ile ve hükumeti tenkid etmeyen büyüklere şantaj, sansasyon özelliğinde olmayan ciddi haberciliğiyle bu devrin en uzun ömürlü ve itibarlı gazetesi oldu. Daha sonraki senelerde Ahmet Midhat Efendinin damadı Muallim Naci’nin idare ettiği bir edebi ilave verdi. Bu son derece ciddi ve terbiyevi bir edebiyat mecmuasıydı. Çocuklar için haftalık ilaveler verdi. Bu gazetede telif romanlar tefrika edildiği gibi, batı klasikleri de veriliyordu. Midhat Efendi bu arada 150’den fazla roman ve ilmi kitap yayınladı. Kitaplar, çekici ve akılcı bir üsluba sahib olduğundan, okutucu ve öğreticiydi. On dört ciltlik Avrupa Tarihi, üç ciltlik Dünya Tarihi serileri, o devirde halk tarafından merakla okundu. Ayrıca, Tercüman-ı Hakikat gazetesi tarafından açılan yardım kampanyası Osmanlı hükûmetinin yaptığı yardımların paralelinde olarak, İstanbul’da yayımlanan ve Ertuğrul’un battığını ilk kez Bahriye bakanı da dahil kamuoyuna duyuran Tercüman-ı Hakikat gazetesi tarafından da şehit ailelerine ve yetimlerine yardım toplanmaya başlanmıştı. Bu gazete gericiliğe ve tutuculuğa savaş açmıştır. Daha sonraları Ağaoğlu Ahmet’inde sert yazılar yazdığı gazete , devamlı suretle ittihatçılarla yapılan tartışmaların yayın aracı olmuştur. Balkan Harbi’nden sonra Ahmet Mithat’ın ölümü üzerine gazete Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar yayınlarını sürdütmüş daha sonra kapanmıştır. 12-MİZAN GAZETESİ 1886 Mizan Gazetesi 21 Ağustos 1886’da haftalık mizan gazetesi çıkarılmıştır. bu gazeteyi Mizancı Murat adıyla anılan Murat bey çıkarmıştır. Gazetede iç ve dış politika konularına , ekonomi eğitim , maliye ile ilgili çeşili problemlerin çözümüne yer Gazetesi 1897’de kapatılmıştır. Not tasvir-i Efkar, Tercüman-ı Hakikat, Mizan gazeteleri halkın okuma alışkanlığının artmasında etkili olmuşlardır. 13-İKDAM GAZETESİ 1894 Ahmet Cevdet tarafından İstanbul’da çıkarılan günlük gazete. Yazarları Bâbanzade İsmail Hakkı, Abdullah Zühtü, Ahmet Rasim idi. 24 Temmuz günü Hüseyin Cahit’te onlara katılmıştır. Abdülhamid döneminde birkaç defa kapatılmıştır. Ahmed Cevdet Oran kurduğu bu gazeteyi “siyasi Türk Gazetesi” olarak nitelemiştir. Sonuç olarak baktığımızda, Tanzimat ile birlikte Batı ya ait pek çok edebi tür edebiyatımıza başarıyla uyarlanmıştır. Günümüzdeki yayınlanan pek çok yayın çeşidinin temelleri bu dönemde atılmıştır. Yukarıda belirtilen gazetenin dışında pek çok gazete bu dönemde yayınlanmış halkı bilgilendirme görevini başarıyla yapmıştır. Bu dönemde dikkat çeken bir başka önemli konu 1860 ta Türk basınının devlet ve hükümete karşı tavır alması,diğer dillerde yayınlanan gazetelerinde devletin birlik ve bütünlüğünü bozucu yayınlar yapması üzerine devlet bazı tedbirler almıştır. 1864 te Matbuat Nizamnamesi düzenlenmiştir. Nizamname ile daha önce kurulmuş olan Babıali Tercüme odası, Matbuat müdürlüğü gibi kurumlara yeni görevler veriliyordu. Bunlar; siyasi nitelikteki yayınlara ruhsat vermek, yayınların içeriğini kontrol etmek, gazetelere verilecek resmi ilanları düzenlemek, Avrupa’da ülke aleyhi yayınlar yapan mecmuaların ülke içine girmesine engel olmak,aykırı davrananlara para ve hapis cezası uygulamak. Böylece devlet başta padişah ve diğer mensuplarını koruma altına almış oluyordu. Bu durum 1909 a kadar devam etmiştir. » “Tanzimat Edebiyatı“ sayfasına dön! Yorum Yap! Yazı Ayrıntıları... Yazdır! Bu Yazıyı Paylaşın! Tanzimat Fermanının ilanından sonra bu edebiyatın tohumları serpilmeye başlamıştır. Batılı tarzda ilk eserler bu dönemde verilmeye başlanmıştır. Hak, adalet, özgürlük, vatan kelimeleri bu dönemde ilk defa kullanılmaya başlanmıştır. Tanzimat edebiyatı kendi arasında ikiye ayrılır Birinci ve İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Yazı dilini halkın anlayacağı dile yakınlaştırmaya çalışmışlardır. Tiyatroyu halkı aydınlatma aracı olarak görmüşlerdir. Toplumcu bir çizgi tutmaya çalışmışlardır. Divan edebiyatındaki "bölüm güzelliğine" karşın "konu bütünlüğüne, güzelliğine" önem vermişlerdir. Tanzimat birinci dönem sanatçıları Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi ikinci dönem sanatçılarına göre daha halkçı olmuşlardır. BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ 1860-1876 Divan edebiyatını eleştirmelerine rağmen onun etkisinden kurtulamamışlardır. Vatan millet, hak adalet, özgürlük gibi kavramlar ilk defa bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır. Batılı anlamda ilk esereler bu dönemde verilmeye başlanmıştır. Toplumu bilinçlendirmek için edebiyatı bir araç olarak görmüşlerdir. Dilin sadeleşmesi gerektiğini söylemişler ancak pek başarılı olamamışlardır bu konuda. Roman, modern hikâye, tiyatro, gazete, eleştiri, anı bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır. Bu dönemin sanatçıları aynı zamanda devlet adamı sıfatı da taşıyorlardı. Klasizim Şinasi, Ahmet Vefik Paşa romantizm Namık Kemal, Ahmet Mithat den etkilenmişlerdir. NotSanatçılarla ilgili daha detaylı bilgilere sanatçı ismi üzerinden ulaşabilirsiniz. BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI SANATÇILARI ŞİNASİ 1826-1871 Edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır. Asıl adı İbrahim'dir. İlklerin yazarıdır İlk tiyatro, ilk şiir çevirisi, Batılı anlamda ilk fabl, ilk özel gazete, ilk makale, ilk noktalama işaretini kullanan kişidir. Halk için sanat görüşünü benimsemiştir. İlk tiyatro eserimizi Şair Evlenmesi'ni yazdı. İlk makaleyi yazdı Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi İlk özel gazetesi çıkardı Tercüman-ı Ahval Eserleri Durub u Emsalı Osmaniyye Osmanlı Atasözleri Kitabı, Tercüme i Manzume Çeviriler, Müntehabat -ı Eşarşiirleri, Divan-ı Şinasi, Tasvir i Efkâr NAMIK KEMAL 1840-1888 Vatan şairimizdir. Toplumcu bir sanat çizgisindedir. Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir. Tiyatroları oldukça ses getirmiştir. Tiyatroyu bir eğlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüştür. Romantizmin etkisindedir. Eserleri ilk tarihi romanımız; Cezmi İlk edebi romanımız; İntibah Tiyatroları Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin Harzermşah Eleştiri eserleri Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat Ziya Paşa'ya karşı İrfan Paşa'ya Mektup, Takip Diğer eserleri Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrakı Perişan ZİYA PAŞA 1825-1880 İlk edebiyat tarihi taslağı sayılan "Harabat"eserini yazmıştır. Halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduğunu belirten "Şiir ve İnşa"adlı makalesini yazmasına rağmen kendisi böyle davranmamıştır. Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir. Terkib-i bent, terci i bent'leri meşhurdur. Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır. Eserleri Zafername, Harabat, Eş'ar-ı Ziya, Defter-i Amal, Terkib-i Bent, Terci-i Bent AHMET MİTHAT EFENDİ 1844-1912 Halk için roman geleneğini benimsemiştir. Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir. İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan "Letaif-i Rivayet"i yazmıştır. Romantizmden etkilenmiştir. En üretken yazarımız odur. "Yazı makinesi" olarak da bilinir. 36'sı roman olmak üzere 200'e yakın eseri vardır. Eserlerinden bazıları Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında... ŞEMSETTİN SAMİ 1850-1904 Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır. İlk romanımız olan Taaşşuk-u Talat ve Fitnat adlı eseri yazmıştır. Kamus u Türkî adlı sözlüğü yazmış. Kamus u Fransevi ve Kamus-ı Alam'ı yazmıştır. AHMET VEFİK PAŞA 1829-1892 Tiyatromuzun en büyük kilometre taşı sayılır. Bursa'da kendi adıyla tiyatro kurmuştur. Halkın tiyatroyu sevmesi için özellikle Moliere'den çeviriler yapmıştır. Eserleri İnfiali Aşk, Dudu Kuşlar, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Kadınlar Mektebi ,Şecere-i Türk eserlerinden bazılarıdır. İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 1876-1895 Bireysel konulara dönülmüştür. Sanat, sanat içindir, görüşü benimsenmiştir. Dil oldukça ağırlaştırılmıştır. Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır. Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar. Gazetecilik, ilk dönemdeki toplumsal etki ve işlevini yitirir. Gazetelerdeki siyasal ve toplumsal içerikli yazılar yerini günlük sıradan olaylara bırakır. Toplumsal makalenin yerini de edebi makale alır. Birinci dönemdeki gibi hece denenmekle birlikte aruz yine egemenliğini sürdürmüştür. Birinci dönemde de kullanılan Divan edebiyatı nazım biçimleri bırakılmaya başlanmıştır. Şiirin konusu genişletilmiş; ölüm, karamsarlık, aşk, felsefi düşünceler tema olarak seçilmiştir. Sanatçılar, "Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir." anlayışını savunmuşlardır. Bu dönem şiiri Servet-i Fünun şiirine de esin kaynağı olmuştur. Roman ve öykü tekniği daha da gelişir. Birinci dönem göre daha nitelikli ürünler vermeye başlamıştır. Betimlemeler ilk döneme göre daha da ölçülüdür. Realizm akımının etkisiyle gözleme önem verilmiş, olay ve kişiler daha gerçekçi anlayışla anlatılmıştır. Nabizade Nazım naturalizmden, Recaizade Mahmut Ekrem ve Samipaşazade Sezai realizmden, Abdülhak Hamit Tarhan ise romantizmden etkilenmiştir. Tanzimatın ikinci döneminde ürünler veren Muallim Naci Divan edebiyatının tek savunucusudur. Tanzimat'ın ikinci kuşak sanatçıları Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım, Muallim Naci, Direktör Ali Bey ve Ahmet Cevdet Paşa'dır. İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATININ SANATÇILARI RECAİZADE MAHMUT EKREM 1847- 1914 İlk realist romanımız olan Araba Sevdası'nı yazmıştır. Tevfik Fikret'in akıl hocasıdır. Muallim Naci ile uzun yıllar süren "eski-yeni" kavgasında yeniyi savunmuştur. "Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir." görüşünü benimsemiştir. Oğlu Nijat Ekrem'in ve diğer iki çocuğununun ölümü onu bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır. "Her güzel şey şiirin konusudur." diyerek şiirin konu zenginliğine katkı yapmıştır. Muallim Naci'nin Demdeme'sine karşılık Zemzeme adlı kitabı yazmıştır. Tiyatroları Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Vuslat Süreksiz Sevinç Şiirleri Zemzeme, Nağme-i Seher, Tefekkür, Yadigâr-ı Şebap Romanları Araba Sevdası, Muhsin Bey İnceleme Talim-i Edebiyat adlı eseri onun edebiyata dair görüşleri içeren en önemli eseridir. Takdir-i Elhan ABDÜLHAK HAMİT TARHAN 1852-1937 Edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir. Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü için kendisine" şairi azam" büyük şair lakabı verilmiştir. Gözlem ve izlenimleriyle şiir yazmıştır. Düşünen adamdan çok yapan adam özelliği taşımaktadır. Tiyatroları oynanmaya uygun değildir.Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, içli Kızlar, Finten, Nesteren, Liberte Romantizmin etkisinde, metafizik konuları, ölüm, aşk gibi temalar içeren eserler vermiştir. Makber, Ölü, Bunlar O'dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan şiir kitaplarıdır. MUALLİM NACİ 1850-1893 Recaizade Mahmut Ekrem'le eski- yeni kavgasında eski'yi savunmuştur. Batılı tarzda şiirler de yazmıştır. Dili ağırdır ;ancak başarılıdır. Eserleri Ateşpare, Füruzan, Şerare şiir Demdeme, Muallim eleştiri, Islahat-ı Edebiye sözlük NABİZADE NAZIM 1862-1893 İlk köy romanımız kabul edilen Karabibik'i yazmıştır. Realizm, natüralizm'in öncülerinden sayılır. İlk psikolojik roman denemesi sayılan Zehra'yı yazmıştır. TANZİMAT EDEBİYATINDA ROMAN ve HİKÂYE Bütün eserler teknik açıdan zayıftırlar. Duygusal ve acıklı konular işlenmiştir. Yazarlar olaylara müdahalede bulunmuştur. Eserlerde karakter oluşturulamamıştır. Genellikle ya iyi ya da kötü özellik taşıyan tipler kullanılmıştır. İyiler eserlerin sonunda mükâfat alırlar, kötüler de cezalarını alırlar. Tanzimat ikinci dönemin sanatçıları birinci döneminkilere göre daha başarılı olmuştur. Ayrıca Edebiyatında Hikâye ve Roman TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ Bu dönemde genellikle "eski- yeni" kavgasına dayanan eleştiriler olmuştur. Namık Kemal'in Ernest Renan'ı eleştiren Renan Müdafaanamesi bu dönemin önemli eserlerindendir. Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem arasındaki Demdeme - Zemzeme tartışması da bu dönemin önemli örneklerindendir. TANZİMAT EDEBİYATINDA TİYATRO Tiyatro ilk defa bu dönemde görülmeye başlanmıştır. İlk tiyatro örneği Şinasi'nin Şair Evlenmesi'dir. İlk dönemin sanatçıları tiyatroyu bir eğitim aracı olarak görmüşlerdir. İkinci dönemin sanatçıları da tiyatroyu eğlence olarak görmüşler; ancak onların tiyatroları oynanmak için değil okunmak için yazılmışlardır. Osmanlı Devleti’nin uzun süren gerileme sürecinin engellenmesi ve tekrar eski parlak günlerine dönmesi için büyük bir değişim ve yenileşme hareketi başlatılır. Osmanlı’nın dış dünyaya açıldığı bu dönemde Batı edebiyatlarını yakından tanıma fırsatı bulan aydınların çabasıyla tarihimizde “Tanzimat Dönemi Edebiyatı” dediğimiz yeni bir edebi dönem başlar. Bu nedenle edebiyatımızın Batılı bir kimlik kazandığı “Tanzimat Dönemi Özellikleri“ni, yeni edebiyat anlayışının anlaşılması adına bilmemiz Dönemi Genel ÖzellikleriTanzimat Edebiyatı, 1860 yılında çıkarılan ilk özel gazetemiz Tercüman-ı Ahval ile başlar ve 1895 yılına kadar devam edebiyat kendi içerisinde farklı özellikler göstermesi nedeniyle “birinci dönem ve ikinci dönem” şeklinde iki farklı döneme ayrılmaktadır. Tanzimat 1. Dönem 1860-1877, Tanzimat 2. Dönem ise 1877-1895 yılları arasını çıkmasıyla birlikte Batı’dan alınan roman, hikaye, deneme, makale, tenkit, fıkra gibi birçok türün de ilk örnekleri bu dönemde noktalama işaretleri ilk kez bu dönemde kullanılmaya sanatçıları çok yönlü aydın bir kişiliğe sahiptir. Sanatçı kişiliklerinin yanında öğretmenlik, gazetecilik ve devlet adamlığı gibi mesleklere de dönemde çıkarılan gazeteler ve dergiler aracılığıyla edebi ve öğretici metinler halka ulaştırılmıştır. Bu nedenle Tanzimat dönemi gazeteleri edebiyatımız açısından son derece önem arz İhtilali ile birlikte Batı’da yaygınlaşan özgürlük, hürriyet, eşitlik ve vatan gibi kavramlar edebiyatımızda ilk kez işlenmeye dönem sanatçıları romantizm akımının etkisinde, ikinci dönem sanatçıları ise realizm ve natüralizm etkisinde şiir geleneğinde yer alan konu sınırlandırılması kaldırılmış, şiirdeki konu çeşitliliği edebiyatın nazım biçimlerini kullanan sanatçılar bu şiirlerin içeriklerini değiştirmekle birlikte Batı’dan alınan yeni nazım biçimleri de Edebiyatında yer alan parça güzelliği anlayışına son verilmiş, şiirde konu bütünlüğüne önem da olsa milli veznimiz hece ölçüsü kullanılmış olsa da ağırlıklı olarak aruz ölçüsü tercih için kafiye anlayışının yerine “Kulak için kafiye” anlayışı ön plana çıkmaya dönemde sanatçıların dilin sadeleşmesi yönünde çaba göstererek halka ulaşmayı amaçlamışsa da ikinci dönem sanatçıların böyle bir amacı olmadığından dilde sadeleşme çabalarını devam ettirmeyerek süslü ve ağır bir dili kullanmayı tercih dönem sanatçıları “Sanat halk içindir” görüşünü, ikinci dönem sanatçıları ise “Sanat sanat içindir” görüşünü dönemde sanatçılar halkı aydınlatmayı ve eğitmeyi dönemde genellikle sosyal konular işlense de ikinci dönemde bireysel konulara ağırlık tiyatronun aksine modern tiyatroda önemli gelişmeler yaşanmış, yapılan tiyatro binalarıyla oyunlar sahnelenmeye dönem sanatçıları Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, Ahmet Mithat Efendi; ikinci dönem sanatçıları ise Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım’ dönem sanatçıları Batı edebiyatlarından ve özellikle de Fransız edebiyatından etkilenmişlerdir.⇒ Tanzimat Dönemi Edebiyatı ⇐

tanzimat dönemi gazeteleri ve özellikleri